Đậu mùa khỉ – Bệnh truyền nhiễm có khả năng lây lan cao

Bệnh đậu mùa khỉ có biểu hiện đặc trưng là nổi phát ban và có thể tự khỏi sau 2 – 4 tuần nếu triệu chứng nhẹ và người mắc bệnh có hệ miễn dịch tốt. Tuy nhiên, đây là một trong những căn bệnh lây nhiễm với tốc độ nhanh, nếu không phát hiện và kiểm soát kịp thời, sức khỏe của bạn sẽ chịu nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng. Chính vì thế, chúng ta cần chủ động tìm hiểu và nắm được con đường lây nhiễm bệnh đậu mùa khỉ để có thể chủ động chăm sóc sức khỏe, ngăn ngừa nguy cơ lây bệnh.

Bệnh đậu mùa khỉ là gì? 

Đậu mùa khỉ (Monkey pox) là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus đậu mùa khỉ – họ hàng của virus đậu mùa – vốn đã bị xóa sổ vào những năm 1980. Đây là bệnh hiếm gặp ở người, nhưng đã và đang bùng phát ở gần 80 quốc gia trên thế giới với diễn biến vô cùng phức tạp. 

Nhìn chung, căn bệnh này không đe dọa trực tiếp tới tính mạng của người bệnh. Đa số bệnh nhân sẽ bình phục sau một 2 – 4 tuần, các triệu chứng thường xuất hiện với mức độ nhẹ, ví dụ như: sốt, đau nhức đầu hoặc có dấu hiệu bị phát ban,… Song, chúng ta cần theo dõi và điều trị tích cực, đây là cách tốt nhất nhằm ngăn ngừa biến chứng xấu xảy ra, đặc biệt với bệnh nhân sức khỏe kém, hệ miễn dịch yếu.

Các giai đoạn bệnh đậu mùa khỉ

Sau nhiễm virus đậu mùa khỉ là thời gian ủ bệnh từ 6-13 ngày, nhưng có thể dao động từ  5-21 ngày mới bắt đầu xuất hiện các triệu chứng. 

Ở giai đoạn khởi phát

Từ 1 đến 5 ngày với các triệu chứng chính là sốt và nổi hạch ngoại vi toàn thân. Kèm theo người bệnh có thể có biểu hiện đau đầu, mệt mỏi, ớn lạnh, đau họng, đau cơ. Virus có thể lây sang người khác từ giai đoạn này.

Ở giai đoạn toàn phát

Đặc trưng bởi sự xuất hiện của các ban trên da, thường gặp sau sốt từ 1 đến 3 ngày, với tính chất sau: 

• Xuất hiện phát ban gặp nhiều trên mặt, lòng bàn tay, lòng bàn chân. Ban cũng có thể gặp ở miệng, mắt, cơ quan sinh dục.
• Bệnh đậu mùa khỉ tiến triển ban theo tính chất tuần tự từ rát (tổn thương có nền phẳng); sẩn (tổn thương cứng hơi nhô cao); mụn nước (tổn thương chứa đầy dịch trong); mụn mủ (tổn thương chứa đầy dịch vàng); đóng vảy khô đến bong tróc và có thể để lại sẹo.
• Số lượng tổn thương da trên một người có thể từ vài nốt cho đến dày đặc. Trường hợp nghiêm trọng các tổn thương có thể liên kết với nhau thành các mảng tổn thương da lớn.

Ở giai đoạn hồi phục

Các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ có thể kéo dài từ 2 đến 4 tuần rồi tự khỏi. Người bệnh hết các triệu chứng lâm sàng, các sẹo trên da có thể ảnh hưởng đến thẩm mỹ và không còn nguy cơ lây nhiễm cho người khác.

Bệnh đậu mùa khỉ lây lan như thế nào? 

Bệnh đậu mùa khỉ được xem là một căn bệnh truyền nhiễm, lây lan qua nhiều hình thức khác nhau. Khi biết được bệnh lây qua đường nào sẽ giúp mọi người có thể chủ động hơn trong việc phòng ngừa dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe bản thân và những người xung quanh. 

Có 3 con đường lây lan chính của bệnh đậu mùa khỉ bao gồm: Lây từ người sang người, lây từ động vật nhiễm bệnh sang người và lây do tiếp xúc với các vật có chứa virus bệnh.

Lây từ người qua người

Bệnh đậu mùa khỉ có thể lây từ người này sang người khác khi tiếp xúc với các vết thương, các nốt phát ban trên bề mặt da hoặc niêm mạc (mắt, miệng, họng, cơ quan sinh dục, hậu môn, trực tràng,…) của người bệnh. 

Ngoài ra, bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh nếu tiếp xúc trực tiếp với chất dịch trên cơ thể người đang mắc bệnh (máu, nước bọt, tinh dịch). Các trường hợp dễ lây từ người sang người có thể kể đến như đứng nói chuyện với người bệnh ở khoảng cách gần nhưng không có khẩu trang, sống trong cùng một gia đình với người bệnh nhưng không có sự cách ly ở phòng riêng, quan hệ tình dục với người bệnh,…

Đặc biệt lưu ý, phụ nữ mang thai bị nhiễm đậu mùa khỉ cũng có thể lây nhiễm cho thai nhi qua nhau thai.

Lây từ động vật qua người

Theo WHO, bệnh đậu mùa khỉ có thể lây sang người khi con người tiếp xúc với động vật nhiễm bệnh. Vật chủ bao gồm các loài động vật gặm nhấm và linh trưởng. Có thể giảm nguy cơ mắc bệnh đậu mùa khỉ từ động vật bằng cách tránh tiếp xúc với động vật hoang dã nếu không sử dụng phương tiện bảo hộ cá nhân, đặc biệt là động vật bị ốm hoặc đã chết (bao gồm cả thịt và máu của chúng).

Ở các nước có bệnh lưu hành, nơi động vật mắc bệnh đậu mùa khỉ, cần nấu chín kỹ thịt hoặc các bộ phận của động vật trước khi ăn. 

Tiếp xúc với đồ vật chứa virus bệnh 

Khi tiếp xúc với đồ dùng cá nhân của người bệnh, các đồ vật có chứa virus gây bệnh thì nguy cơ nhiễm bệnh là có thể xảy ra.

Vì vậy, khi lỡ tiếp xúc trực tiếp hoặc sử dụng đồ dùng của người mắc bệnh như quần áo, chăn ga gối đệm, khăn tắm, dao cạo râu, kim tiêm, bàn chải đánh răng,… thì bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh.

Điều trị bệnh đậu mùa khỉ 

Đối với người từng tiêm vaccine phòng đậu mùa thông thường cũng có nguy cơ mắc bệnh nhưng cũng chỉ xuất hiện các triệu chứng nhẹ, không đáng lo ngại. Bệnh đậu mùa khỉ hiện chưa có thuốc điều trị bệnh. Người bệnh chủ yếu được các bác sĩ kê đơn thuốc nhằm giảm đau, kháng viêm để hỗ trợ điều trị bệnh nhanh chóng.

Huyết thanh miễn dịch ở người (Vaccinia Immune Globulin – VIG) được khuyến cáo sử dụng để điều trị cho các ca bệnh nặng. Một loại thuốc kháng virus đã được phát triển để điều trị bệnh đậu mùa:   

• Tecovirimat (còn được gọi là TPOXX) 

Tecovirimat là thuốc kháng virus đầu tiên được phê duyệt sử dụng để điều trị bệnh đậu mùa ở người lớn cũng như bệnh nhân trẻ em. 

Trong các nghiên cứu trên động vật, tecovirimat đã được chứng minh làm giảm nguy cơ tử vong do nhiễm các loại virus orthopoxvirus nếu được sử dụng sớm khi mắc bệnh. Bệnh nhân được điều trị bằng tecovirimat có thể rút ngắn thời gian bị bệnh và sự phát tán của virus.

• Brincidofovir và cidofovir

Brincidofovir là thuốc kháng virus được sử dụng để điều trị bệnh đậu mùa từ tháng 6 năm 2021 tại Mỹ. Brincidofovir dùng đường uống là một chất tương tự cidofovir kháng virus được dùng qua đường tĩnh mạch.

Cả hai loại thuốc kháng virus này đều hoạt động bằng cách ức chế DNA polymerase của virus.

Phòng ngừa bệnh đậu mùa khỉ 

Việc phòng bệnh, ngăn chặn bệnh là hết sức cần thiết để tránh lây lan tạo thành dịch. Một số biện pháp phòng bệnh cơ bản bạn nên biết:

• Tránh tiếp xúc trực tiếp với các loài động vật có nguy cơ nhiễm bệnh, nhất là ở các khu vực có xuất hiện bệnh (kể cả động vật sống lẫn chết).
• Chỉ ăn các loài động vật có nguồn gốc rõ ràng và tuân thủ quy tắc ăn chính uống sôi.
• Không tiếp xúc với người bệnh hoặc người nghi nhiễm bệnh, kể cả các vật dụng hằng ngày của người bệnh cũng không tiếp xúc.
• Cách ly nhanh chóng người bệnh và người nghi ngờ bệnh.
• Thường xuyên rửa tay bằng dung dịch khử khuẩn, nhất là khi tiếp xúc các bề mặt nơi công cộng.

• Ăn uống đủ dinh dưỡng, tăng cường tập thể dục, kết hợp bổ sung các sản phẩm giúp nâng cao sức đề kháng và bảo vệ cơ thể khỏe mạnh trước nguy cơ nhiễm bệnh như: Thymo TW28, Immuno TW28,..
• Có thể tiêm vaccine phòng đậu mùa để hạn chế tối đa khả năng mắc bệnh. Theo nghiên cứu, vaccine đậu mùa có thể hạn chế 85% mắc bệnh đậu mùa khỉ.

Mặc dù người bị đậu mùa khỉ sẽ dần phục hồi và tự khỏi bệnh, tuy nhiên bạn không nên chủ quan bỏ qua các triệu chứng bệnh. Phát hiện kịp thời và có những biện pháp phòng tránh sẽ giúp người dân bảo đảm sức khỏe cho bản thân, gia đình và cả cộng đồng. Nếu còn bất kì thắc mắc gì về bệnh đậu mùa khỉ, hãy liên hệ tổng đài miễn cước 1800.646866 để được hỗ trợ. 

Nguồn tham khảo: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/monkeypox